Aloha

Radiohead For Dummies

Voor een nieuw Radiohead-album moet je altijd even de tijd nemen. Heb je dat niet en je staat op het punt om gitaristen Ed O'Brien en Jonny Greenwood te interviewen, dan zul je iets anders moeten verzinnen. Willem Bemboom hield zich van de domme, pakte de songtitels van Hail To The Thief erbij en kwam tot het volgende bijzondere interview.

Willem Bemboom

Een nieuwe plaat van radiohead gaat altijd gepaard met een boel gezwets, gezeur en gezever. Als het al niet op de plaat zelf staat, dan gebeurt het wel in de aanloop naar de release.
De mastertapes van Hail To The Thief, de zesde langspeler van het illustere kwintet uit Oxford, waren nog niet koud uit de studio of de hele plaat stond al op internet. Voor een band die graag een waas van geheimzinnigheid om zich heen creëert, is dat behoorlijk balen. De frustraties werden dan ook breed uitgemeten in de Britse muziekpers.
Diezelfde muziekpers was er dit keer nu eens niet de schuld van dat een album vroegtijdig uidekte: het spoor loopt waarschijnlijk naar een van de medewerkers van de Engelse studio waar Radiohead Hail To The Thief afmixte. Daar had de platenmaatschappij niet op gerekend toen de extreme beveiligingsmaatregelen voor het journaille bedacht werden. Elke journalist die vroegtijdig een exemplaar wenst te ontvangen, krijgt een op naam gewatermerkt schijfje opgestuurd. Zo ook uw' reporter. Als nog voor de release muziek zou worden gevonden die van kopie nummer 488/Aloha/Willem Bemboom/Holland afkomstig is, dan komt mij dat op een boete te staan die kan oplopen tot 25.000 euro. Dus als ik Hail To The Thief daags voor het interview in handen krijg (veiligheidsvoorschriften), gaat hij linea recta van het hoesje naar de discman naar een veilige plek ergens in mijn flatje. Scheelt weer een jaartje of twee w erken.

Door al deze perikelen zou je haast vergeten dat er ook nog geïnterviewd moet worden, en wel de volgende ochtend om half elf. Zanger Thom Yorke ontbreekt, gitaristen Jonny Greenwood en Ed 0’Brien zijn wel inpandig in een statig hotel op de zuidpunt van de Amsterdamse Rosse Buurt. Als ik Greenwoods suite betreed, zit O’Brien nog in de ontbijtzaal. Greenwood zelf blijkt net wakker, wat te merken is aan zijn eerste woorden over het hoe en wat van Hail To The Thief. “September... Los Angeles... opnamen... I suppose mwghmmbl... zonneschijn... ander klimaat.” Gevolgd door: “Afronden... gewoon thuis in Oxford... mwghmmbl leaked out... vond je ‘m leuk?”
Leuk. Da’s toch wel de laatste beschrijving waaraan Hail To The Thief voldoet. Boeiend is beter. Op sommige momenten bijzonder helder en grijpbaar, dan weer donkerder dan de twee vorige platen bij elkaar. Laten we zeggen dat Radiohead op deze plaat mooi laveert tussen de ingenieuze rock-sound van de meesterwerken The Bends (‘95) en OK Computer (’97) en het zijn-tijd-ver-vooruit-geëxperimenteer op Kid A (’OO) en Amnesiac (’Ol). Tegen Jonny Greenwood zeg ik gewoon: “Ja, erg leuk.” Het is nog vroeg en de dag is lang.
Dan komt Ed O’Brien binnenlopen. Waar Greenwood alle eigenschappen heeft van een excentriek muzikaal genie, heeft O’Brien nog het meest weg van ‘de toffe mentor op school’. Hij oogt kerngezond, praat helder en bedachtzaam en zijn nuchtere blik verraadt een zekere intelligentie. Tot hij de meegebrachte Aloha met Lennon-cover op tafel ziet liggen.
O’Brien: “Ah, The Beatles. Een leuk obscuur bandje. Dat dat nooit iets geworden is, hè?”
Greenwood kijkt half-begrijpend. Hoe grappig moet je uit de hoek komen om half elf ’s ochtends? Ik besluit tot: “Kwamen die niet uit Liverpool?”
“Nee, uit Eindhoven”, zegt Greenwood plots. “Pure Nederbeat, joh.”

Jij kent Nederbeat?
O’Brien: “Nederwat?”
Greenwood: “Nederbeat. Ik ben dol op Nederbeat. Heb ik meerdere platen van. Noem eens wat bands? Q65, ja die ken ik. En wat hoorde ik nou gisteren in die winkel... Ik heb gewoon niet genoeg tijd gehad om rond te neuzen. Wat ik wel vond, was deze plaat vol Eindhoven-rock. [haalt een lp te voorschijn met groepen als 7zuma7 en Peter Pan Speedrock] Geweldige punk. Peter Pan en The Spades zijn te gek.”
O’Brien: [vertwijfeld]: “Huh? En dat is nu allemaal aan de gang?”
Greenwood: “Sinds vorig jaar. Ze zijn erg hard en angry, maar wel bijzonder goed. Hier, kijk maar.”
O’Brien: [oprecht geïnteresseerd] “Excellent. ”

Er is ondertussen al een flinke hap uit mijn halfuurtje en er moet nou toch echt begonnen worden. Een avondje Hail To The Thief luisteren is te weinig om de veertien stukken goed te kunnen doorgronden. De heren stemmen dan ook braaf in met een wat minder conventionele benadering van het album. “Okay, give it a try”, knikt Greenwood.

Hail To The Thief
Is het niet ironisch dat juist dit album gestolen is?
Greenwood: “Dat is met terugwerkende kracht ook een van de redenen waarom we de titel zo leuk vinden. We wisten namelijk al dat het onvermijdelijk was dat dit zou gebeuren. Weird, innit?"

Heb je zelf weleens iets gestolen?
Greenwood: “Nee.”
O’Brien: “Ik wel. Toen ik klein was mocht ik nooit chocolade van m’n moeder. Nu kon je bij ons een soort Snickers krijgen, Marathon’s heette die. Dus heb ik er één gestolen bij de supermarkt. Toen was ik zes. Ja, ik was er vroeg bij. Maar ik heb er geen hobby van gemaakt. Een strafblad heb ik niet.”

2 + 2 = 5
Is er vroeger op school bij jullie misschien iets misgegaan?
Greenwood: “Hoe bedoel je? Oh, ik snap het. De teksten en titels op dit album zitten boordevol tegenstellingen, zoals ook de titel Hail To The Thief een contradictie is. De plaat schiet heen en weer tussen lichte en donkere sferen en momenten. Dus vonden we het toepasselijk om daar ook tekstueel nu en dan op in te haken. Dat soort dingen vinden we leuk.”

Wat voor iemand was je vroeger op school?
Greenwood: “Ik was zo’n type dat zich bij het minste of geringste enorm begon te vervelen, en dan ging ik voor de.afleiding aan muziek denken. Op een gegeven moment was ik zelfs constant aan het proberen me in de muziek-lokalen te verstoppen om maar niet naar dat gezwets te hoeven luisteren. Het is uiteindelijk allemaal goed gekomen, want zoals iedereen weet is de band op school ontstaan. Ik was een jaar of veertien toen de eerste versie van wat later Radiohead zou worden bij elkaar kwam. De rest is geschiedenis.”
O’Brien: “Ik zat volgens mij de hele dag te dagdromen. Ik was zeker niet een van de besten van de klas, want ik was echt een lazy bastard. Ik was wel goed in geschiedenis. En Engels. En wiskunde.”

Sit Down Stand Up
Hoe ervaren jullie muziek het liefst? Zit je aandachtig te luisteren of wil je juist liever helemaal uit je dak gaan?
Greenwood: “Mmmm, pittig. Het ligt helemaal aan de sfeer en het soort muziek, denk ik... Sommige stukken muziek grijpen je puur door hun vorm. En er zijn ook liedjes die pas tot hun recht komen als je in de auto zit, de afwas doet of over straat loopt. Ik denk dat ik zelf het liefst naar muziek luister waar je niet al te diep in hoeft te duiken. Gewoon de radio aan is soms echt fantastisch.” O’Brien: “Er zijn zoveel manieren om muziek te ondergaan. Een van de voordelen van wonen in Londen is dat je met je walkman door de stad kunt lopen. Dat vind ik een leuke manier om muziek te luisteren. En als ik in de juiste stemming ben, wil ik zelfs wel eens dansen op een goed stukje muziek. Asian Dub Foundation bijvoorbeeld.”

Sail To The Moon
Zouden wij het nog meemaken: gewone mensen die een reisje naar de maan maken?
Greenwood: “Het idee fascineert me. Ik geloof dat NASA in de jaren vijftig een prijsvraag heeft uitgeschreven waarmee je een plek op de eerste commerciële maanvlucht kon winnen. De man die gewonnen heeft is geloof ik inmiddels overleden: hij heeft het kaartje aan zijn kinderen en kleinkinderen nagelaten. Ik denk dat het nog wel een paar generaties zal gaan duren. Maar het gaat gebeuren. Raar idee, dat je zo’n kaartje in handen hebt dat over honderd jaar nog steeds geldig is.”

Backdrifts
Voor het gemak heb ik mijn exemplaar van het Oxford Advanced Learner’s Dictionary meegesleept. Zoek eens op: het woord ‘backdrifts’.
Greenwood: “Aha! Hoeft niet, want het staat er niet in. Dat weet ik nu al. We hebben het zelf verzonnen.”

Kun je misschien alsnog een definitie geven, zodat ik die erbij kan schrijven?
Greenwood: “Er is geen echte definitie, want het betekent niet echt iets. Backdrifts is een soort samenraapsel van drifting en backwardness [drijven en achteruitgang]. Soms moet je je eigen woord verzinnen. Maar volgens mij is de betekenis helder. Het nummer gaat over verdwaald zijn. Bovendien is drifting backwardness een hele mond vol om te zingen.”

Backdrifts wordt gekenmerkt door een onvervalste computerbeat, terwijl Thom afgelopen zomer nog zei dat er een ‘no computer rule’ was. Waarom hebben jullie die regel opzij gezet?
Greenwood: “Ik denk dat we er op gegeven moment achterkwamen dat een plaat met alleen gitaren of computers te eenvoudig ging klinken. Bovendien: bij alle muziek komt techniek kijken, je hebt van die mensen die voor de ‘puurheid’ zweren bij een veertig jaar oude microfoon en een dertig jaar oude gitaar. Maar daardoor wordt je muziek niet ‘echter’. Uiteindelijk is het allemaal kunstmatig. Voor de klank die jij voortbrengt ook daadwerkelijk uit de speakers komt, is er al heel wat techniek aan te pas gekomen. Computers doen in wezen hetzelfde als een oude versterker, maar men vindt het onecht. Alsof je een uitweg zoekt omdat je een bepaalde klank niet met conventionele instrumenten op kunt roepen. Dat is echt een verkeerde opvatting.”

Go To Sleep
Heeft een van jullie weleens een terugkerende droom?
O’Brien: ‘Vroeger wel. Altijd als ik koorts had, droomde ik hetzelfde. Een soort van nachtmerrie. Ik woonde een half uurtje buiten Oxford in een dorpje. In mijn droom duurde die afstand slechts drie seconden, waarin je wel de hele weg bewust meekreeg. Best beangstigend allemaal. Het is gelukkig lang geleden dat ik die droom voor het laatst gehad heb.”

Where I End And You Begin
Hebben jullie in de ware lawine aan nieuw talent van de afgelopen twee jaar al een band ontdekt aan wie jullie ‘de fakkel’ zouden willen doorgeven?
O’Brien: “Kweetniet. Ik denk dat als de volgende Radiohead in die golf van bands zit, je dat nu nog niet kan weten. Het zou nog niet duidelijk naar voren komen uit de muziek. Waarschijnlijk is het geen band die nu in de belangstelling staat, zoals de White Stripes en The Strokes. Zo is het bij ons ook niet gegaan. In onze beginjaren kregen we wel wat aandacht, maar Suede en Blur maakten de dienst uit. Dus ik denk dat de nieuwe Radiohead er al wel is, maar ergens onder de grote hypes sluimert en haar geheim nog niet prijsgeeft.”

We Suck Young Blood
Houden jullie een beetje van vampierfilms?
Greenwood: “Dat liedje is eerder in een sfeer onstaan van films als, eh... Nostradamus. Dat is Thom’s favoriete film, geloof ik.”
O’Brien: “Je bedoelt Nosferatu.”
Greenwood: “Precies, Nosferatu. Ik heb ‘m zelf niet gezien, vandaar. Dat soort films vind ik op zich niet erg, maar ik neig meer naar de old-school kant. Er moet iets menselijks of relativerends in zitten. Zoals bijvoorbeeld Night Of The Living Dead. Erg grappig, maar toch verschrikkelijk.”

The Gloaming
Hiervoor pak ik de Oxford er neer even bij: gloaming is hetflaune licht vlak voor de zon opkomt of net na zonsondergang. Jullie hebben heel nat van de wereld gezien. Waar vind je de mooiste gloaming ter nereld?
O’Brien: “Toen we tijdens de opnamen in LA een dagje vrij hadden, gingen we naar Joshua Tree National Park. We zaten daar in het midden van een grote lege vlakte toen de zon achter de horizon viel. Precies op dat moment gebeurde er iets in die woestijn. Dieren gingen leven, we hoorden een coyote, je voelde dat er slangen om je heen kronkelden, al wist je niet waar. Een hele wereld komt tot leven, in paar seconde tijd. Dat was erg indrukwekkend.”

There There
De centrale zin in het liedje is: We are accidents vvaiting to happen. Hebben de perfectionisten van Radiohead ook neleens ongelukjes?
Greenwood: “Zeker. Ik vind het altijd erg leuk om te zien als er iets misgaat. Als er een versterkerzuiltje omvalt, gebeurt er iets in een band. Je staat weer even met je beide benen op de grond, je bent weer gewoon een gozer met een | gitaar en een versterker. En niemand weet wat je gaat doen. Dat zijn interessante momenten tijdens een concert. The strings are suddenly moving the puppet. Ik geniet wel van dat soort ongelukjes.”

I Will
Wat was je goede voornemen voor dit jaar?
O’Brien: “Toevallig, dit jaar heb ik mijn eerste en enige goede voornemen ooit gedaan: niet meer drinken. En ik heb me eraan gehouden ook. In ieder I geval tot we weer gaan touren. Dan hebben we het weer nodig.” Wat was de laatste belofte naaraan je je niet gehouden hebt?
O’Brien: “Mijn leven is bezaaid met dat soort momenten. ‘Tuurlijk, dat doe ik wel even voor je’. En dan vergeet ik het net zo snel weer. Maar ik bedoel het altijd goed, hoor.”
Greenwood: “Ik had mijn broer nadrukkelijk beloofd langs te komen voordat we op promotietournee gingen. En dat heb ik niet gedaan, want ik had I geen tijd. Daar voel jk me wel behoorlijk schuldig over. Sorry, broer!”

A Punchup At A Wedding
Ooit een akkefietje met een flinke mep beslecht?
O’Brien: “Eerlijk gezegd niet. Ik zou niet eens één klap kunnen uitdelen, laat | staan een hele vechtpartij. Ik denk dat niemand in de band daar genoeg agres-I sie voor heeft. Daar hebben we niet genoeg testosteron voor.”
Greenwood: “Wat bedoel je daar nou weer mee. Dat we een stelletje watjes I zijn?”
O’Brien: “Oh, Uh, ahum. Nee, we barsten uiteraard van de testosteron.” Greenwood: “Als iets ons niet bevalt, houden we dat meestal voor ons.” O’Brien: “Dagenlang sluimert zoiets voort. Zonder iets te zeggen of te laten I merken.”
Greenwood: “Ik denk inderdaad dat het wel eens goed zou zijn: gelijk een I klap uitdelen, vervolgens je excuses aanbieden en de hele zaak is in een paar minuten voorbij. Dat scheelt een boel tijd.”

Myxomatosis
I Alweer eentje om op te zoeken. Het gaat om een of andere ziekte die alleen onder konijnen voorkomt. Heeft een van jullie toevallig konijnen thuis?
Greenwood: “Nee, maar ik heb wel een hele lelijke hond. Met een kop alsof 1 hij tegen een muur aan is geknald. Hij houdt alleen niet zo van publiciteit. Als I hij hoort dat ik het over hem gehad heb, kijkt ‘ie me vast niet meer aan. Zet er I dus maar in dat ik een hele knappe kat heb, of zo.”

Scatterbrain
Volgens de Oxford een populair woord voor ‘vergeetachtig type’. Slaat dat op jullie zelf?
Greenwood: “Op een heel rare manier. Ik kan nooit op het woord inarticula-I te [als iemand niet uit zijn woorden komt] komen. En dat is lastig, want ik | gebruik het geregeld. Ik moet namelijk vaker uitleggen hoe ik me voel dan andere mensen. En als ik wil vertellen dat ik niet zo’n beste praatbui heb, gaat I het meestal van: ‘sorry, maar ik ben vandaag een beetje, eh...’
O’Brien: “Dat meen je niet! Dat heb ik met precies het tegenovergestelde. Ik vergeet het woord eloquent [welbespraakt] echt altijd. ‘Goh, die vent is echt I ontzettend... eh... hij kan erg goed praten’. Stom hè?”

A Wolf At The Door
Ik moest eerst denken aan Roodkapje [O'Brien maakt een ‘zie je nou wel’ gebaar naar Greenwood], maar ik heb het maar even op internet opgezocht. A Wolf At The Door blijkt echt een opzichzelfstaand sprookje te zijn, maar geen beroemde.
O’Brien: “Is het niet hetzelfde als die met die biggetjes? ‘Ik blaas jullie huisje omver’?”
Greenwood: “Nee, er zijn wel meer sprookjes met wolven.”
O’Brien: “Jeetje. Ik ken verder alleen maar Roodkapje En De Wolf.”
Greenwood: “Weet je dat je veel nummers die wij schrijven ook kunt zien als een soort sprookjes?”
O’Brien: "Vind ik ook. Sprookjes zijn vaak sinister, ondanks dat ze bedoeld zijn voor kinderen. Er zit een boel licht in maar minstens evenveel donker. Net als in onze nummers. We behandelen de beide kanten. Ik besef me ineens dat er heel vaak mensen of dieren doodgaan in sprookjes. Kinderen zitten daar op de een of andere manier niet zo mee, die kennen dat taboe niet en gaan er dus heel anders mee om. Ze zeggen: ‘Oh ja, die gaat dood, of die is dood’. Alsof het niets is. Vreemd.”

Is het leven met Radiohead in dezer dagen ook een soort sprookje?
Greenwood: “Absoluut. Ik woon in een huis van koek en suikergoed. En op het moment past er een oud vrouwtje op, die kinderen eet. Maar los van dat: ik ben op dit moment een tevreden mens. Wij allemaal, denk ik. We houden ervan om bezig te zijn met de band. Hard, snel en effectief werken. En creatief bezig zijn. Dat is de afgelopen maanden allemaal gebeurd. En het tevreden gevoel is na de opnamen zelfs blijven hangen. Dus: leven in Radiohead is net een sprookje.” ■